Trầm hương (沉香, Agarwood), là tên gọi chung cho một chi thực vật thuộc họ Dó (aquilaria) gồm 17 loài. Phân bố rải rác ở các quốc gia Châu Á

1. Trầm hương là gì ?

Trầm hương (沉香, Agarwood), là tên gọi chung cho một chi thực vật thuộc họ Dó (aquilaria) gồm 17 loài. Phân bố rải rác ở các quốc gia Châu Á :

Việt Nam, Lào, Camphuchia, Thái Lan, Indonesia, Malasysia, Philipping và Trung Quốc....

Cây cao 6 -> 20 m, lá dài 5 -> 11 cm và rộng 2 -> 4 cm. Hoa màu xanh vàng, quả gỗ dài 2,5 -> 3 cm.

Cây trầm hương tự nhiên

Những cây dó có trầm thường bị xơ xác và thân có u, bướu, bị sâu đục, gò mối đóng, mảnh bom đạn găm vào, cây bị giông gió làm gãy cành hay bị sét đánh.

Trong tự nhiên, một số loài dó có tuổi đời trên 100 năm tuổi, nhưng cơ thể của cây hoàn toàn khoẻ mạnh. Nếu cây bị đốn hạ và khai thác thì thật là một sự lãng phí, vì nó chẳn có giá trị gì khác ngoài làm củi đốt. Gỗ dó rất mềm, chất lượng gỗ không tốt cho các sản phẩm đồ gỗ.

Phần màu sẩm là phần chứa trầm hương trên cây dó bầu.

Trầm hương việt nam (越南沉香, Agarwood vietnam) được xem là một trong những nước có chất lượng trầm hương tốt nhất và nhiều nhất, tuy nhiên do khai thác một cách tận diệt mà không có biện pháp bảo tồn nên ngày càng hiếm và đắt đỏ.

Nắm được quy luật của sự hình thành trầm hương trên cây dó mà ngày nay con người đã ứng dụng vào việc cấy trầm trên cây dó bầu bằng nhiều hình thức khác nhau : Vi sinh, hoá chất, cơ học…

Với mục đích làm cây bị thương và nhiễm bệnh nhằm tiết ra lớp dầu để kháng lại, về lâu dài sẽ hình thành trầm hương.

Nhưng để việc hình thành trầm hương có chất lượng cao đòi hỏi quá trình bài tiết đó phải trải qua hàng chục, hàng trăm năm để cho ra những khối trầm tốt và hàm lượng tinh dầu trầm cao.

Trầm hương trồng tạo trầm ngày nay thì chỉ tầm 7 đến 10 năm là được cấy tạo trầm và khai thác nên chất lượng và giá trị của nó không cao, thường chỉ được dùng làm nguyên liệu để rút tinh dầu và làm nhang, một số cây có chất lượng tốt và to sẽ được xỉa làm trầm cảnh.

Những phần lan nhiễm thành khối to thì dùng để chế tác tượng hoặc làm những vòng tay nhưng giá trị không cao.

Vậy làm thế nào để nhận biết gỗ trầm hương khi vô tình bạn vấp phải nó mà cứ tưởng là gỗ tạp, hay là cục gỗ tạp có ít giá trị mà bạn cứ tưởng là kỳ nam và đem chào bán cho Trầm Hương Việt.

Cách duy nhất là các bạn phải tiếp xúc với nó, trên phương diện cả lý thuyết và thực hành.

Qua bài viết này mình sẽ giúp các bạn nhận biết đâu là trầm hương thật qua các đặc điểm về màu sắc, mùi hương, cũng như cách phân loại và hình ảnh trực quan.

2. Cách phân biệt gỗ trầm hương tự nhiên.

2.1 Màu sắc.

Cũng theo như mình nó ở trên, trầm là do cây dó bầu bị nhiễm dầu và biến thành trầm.

Thì tuỳ theo mức độ nhiễm dầu mà phần gỗ nhiễm dầu hay còn gọi là trầm hương đó sẽ có màu sắc khác nhau.

Bản thân của cây dó bầu lúc chưa có gì là màu trắng ngà, tuỳ theo lượng dầu trầm chứa trong gỗ mà nó sẽ có màu vàng, nâu, đen khác nhau. Nói chung càng nhiều dầu thì nó sẽ càng sẩm màu.

Đạt tới một mứt độ dầu nhất định thì trầm hương sẽ chìm nước, thường là trên 40% người ta thường gọi là trầm loại 1 hay trầm chìm nước.

2.2 Mùi vị.

Mùi của trầm hương rất đặc trưng, nó là phương pháp phân biệt trầm hương một cách chuẩn xác nhất.

Tuỳ vào vùng phân bố của cây dó mà cho ra trầm hương có mùi hơi khác nhau. Nhưng vị của trầm hương thì chung quy là có tính đắng.

Về mùi cơ bản nếu khối gỗ có nhiều dầu trầm thì đốt lên sẽ nhận ra mùi trầm hương có vị ngọt sâu, mùi thơm ấm không hắc không nồng và lắng đọng rất lâu. Khói sẽ có màu trắng, bay thẳng đứng.

Ngoài ra nếu khối trầm có mùi thơm sống thì mùi của trầm sẽ thơm dịu nhẹ, thanh mát giống mùi mật ong pha với hoa cỏ, rất khó để diễn tả hết được dư âm của mùi trầm hương.

Các bạn cũng nên lưu ý việc đốt trầm để thử thì nên đốt ở ngọn lửa xanh, chọn những vùng nhiễm dầu nhiều và đốt sơ tạo khói thì mới thưởng thức hết được mùi vị của tự nhiên ban tặng này.

Tuyệt đối không đốt cháy thành lửa, vì cháy như vậy sẽ cháy dầu gây khét, mùi thơm sẽ bị giảm đi rất nhiều.

3. Phân loại trầm hương.

Thật ra trầm hương được phân định rất nhiều loại, tuỳ theo cảm quan của con người chứ chưa có "chuẩn mực" chính xác. Ở đây Trầm Hương Việt chỉ nêu ra 3 loại điển hình dễ phân biệt cho các bạn có cái nhìn cụ thể.

3.1 Loại hạng nhất.

Vòng tay được làm bằn gỗ kỳ nam, chất dầu sáp như mật ong, nhìn vòng có vẻ ẩm ướt do lượng tinh dầu rớt lớn.

Đây là loại trầm hương tự nhiên có phẩm chất cấp cao nhất. Bởi vì gỗ có nhiều tinh dầu trầm, mềm, dẻo và nhuyễn. Khi nếm sẽ có đủ các vị chua, cay, đắng, ngọt. Ngậm lâu trong đầu lưỡi sẽ có cảm giác tê lưỡi ngay vùng tiếp xúc với kỳ trong thời gian dài, thường được gọi là Kỳ Nam.

Mùi hương của Kỳ Nam rất mạnh vì có lượng tinh dầu cực cao chứa trong gỗ, dầu sánh nhìn như mật ong bám vào gỗ.

Kỳ nam có mùi thơm rất tốt, khi đốt lên sẽ tỏa mùi thơm rất đặc biệt, khói màu xanh bay thẳng và dài lên không khí. 

Kỳ nam được chia thành 4 loại theo thứ hạng : Bạch kỳ, Thanh kỳ, Huỳnh kỳ và Hắc kỳ.